Оғир ҳолат

Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дейдилар: “Аллоҳ таоло ҳадиси қудсийда марҳамат қилурки: “Бандам ўзини-ўзи ўлдириб, Менинг унга берган умримга шукр қилмай, шошилди. Шунинг учун унга жаннатни абадий ҳаром қилдим”.

  

       Ўзини жонига қасд қилиш хар замонда содир бўлиб турадиган воқеа. Бошқа динларда қанақа билмадим-ку, лекин Ислом динида бу нарса қаттиқ қоралангани барчага аён. Бу хақида Қуръони Каримда хам, хадисларда кўп зикр этилган. Хар бир мусулмон одам ўз жонига қасд қилиши катта гуноҳлигини, ундайларга жаннат ҳаром бўлишини эшитганлигига шубҳа йўқ. Лекин баъзи пайтлари ўз жонига қасд қилган одамларни эшитиб ҳайрон қолади одам. Нима сабабдан ўз жонига қасд қилганларни хар хил сабабини эшитганмиз. Кимдирни катта қарзи бор, кимдир қиморда бор нарсасини ютқазган, кимдир иснодни кўтаролмаган ва хаказо. Баъзан ўзига тўқ, ижтимоий келиб чиқиши яхши одамларни хам ўз жонига қасд қилганини эшитиб ҳайрон қоламан. Ўз жонига қасд қилиш қанақадир касалликмикин балки.

       Ўзини ўзи ўлдириш нақадар оғир гуноҳлигини Пайғамбаримиз бундайларга жаноза намозини ўқимаганларидан хам билса бўлади. Жума намозларида хам бу хақида маърузалар бўлиб туради.  Лекин кўпчилик қори акалар ўз жонига қасд қилганаларга эҳтиёт шарт жаноза намозини ўқиб қўйишади. Сабаби сўралганда " биз бандамиз, бу ишни қилганлар мусулмон бўлишган, биз жаноза намозини ўқиб қўяверамиз, уёғи Яратганни хукмига боғлиқ" деган жавобни беришган. 

Хаммамизни бунақа гуноҳи кабира қилишдан Яратганни Ўзи асрасин!

Билмадим, ҳайронман

    Бу касб эгаларини қўлидан қачондир хамма ўтади. Аслида бу касбга қандайдир талаб хам қўйилмаслиги тобора аниқлашди. Бу касбни эгаллаш учун ҳеч қанақа олийгоҳда ўқиш хам шарт эмас. Асосий шарти шу маҳаллада яшасанг, соғлом бўлсанг бўлди, манимча. 

Юқорида гўрковлар назарда тутилди.

    Кимни яшаш жойида қанақа билмадиму, лекин биз томондаги гўрковларни деярли хаммаси спиртли ичимлик ичади. Ҳар холда хаммасини танийман, кўрганман, биламан. Ачинарли ҳолат, тўғрими! Энг ҳайрон қолдирадиган томони шуки, гўрковларни кунда бўлмасаям, деярли кунора ёки ҳафтада ўз ишларини бажариб туришади, яъни қабрга энг кўп тушишади, майитни қўйишади. Наҳотки, шу пайт қачондир ўзи хам шу ҳолга келишини, ўзи гўрков бўла туриб, спиртли ичимлик ичиб юриши жуда оғир ҳолат эканлигини хаёлларига келтиришмаса. Билмадим, балким хаёлларидан ўтар. Лекин билишимча яхши томонга халиям ўзгариш йўқ.

   Ушбу масалада бир кун Қориакага савол бергандим. Қориака афсусланиб, бош чайқаб: "бу жуда ачинарли, оғир ҳолат, лекин бунга гўрковларни ўзи Яратганнни олдида жавоб беришади" деган маънода жавоб бергандилар. 

   Бу масалада яна бир жиҳат бор. Кўпчилик бу касбни эгаллашни хохламийди, хохлайдиганлар эса..... Лекин вазиятни имкон қадар ижобий ҳал қилишга ҳаракат қилиш, Исломдан сал бўлсаям хабари бор одамларни қўйиш керак барибир. 

    Манимча, бу масалада хам тегишли чора кўрилиши зарур. Бу борада маҳалла фуқаролар йиғини  (раиси) асосий вазифани бажариши керак. чунки улар бевосита маҳалладаги фуқароларни билади, уларга жавобгар. Ҳеч бўлмаса ўшалар билан суҳбат, тушунтириш олиб борилиши мақсадга мувофиқ деб биламан.

     Твиттер хақида.

     Аввало твиттер ижтимоий тармоғидан рўйхатда ўтишимга нима сабаб бўлганини айтиб ўтсам. Деярли ҳар куни ОАВ да палончи машҳур инсон ўз твиттерида маълум қилди, пистончи твиттерда қўйган расми катта шов-шувга сабаб бўлди, деган хабарлардан кейин қизиқиб, твиттердан 2011 йил сентябр ойида рўйхатдан ўтдим. Дастлаб, кўпчилик қатори твиттерни унча тушунмаганман. 

    Мани ижтимоий тармоқлар бўйича фикрим: хамма ижтимоий тармоқлар аввало машҳур инсонлар учун кўпроқ фойдали. Машҳур инсонлар ўз шахсий аккаунтларига обуначи ёки фолловерларни миллионлаб бемалол йиғади, масалан,оддий инсон йиллаб йиға олмайдиган фолловерлар сонини машҳур одам ижтимоий тармоққа аъзо бўлган куниёқ ортиғи билан йиға олади. Оддий мисол: Девид Бекхем 2 май куни яъни ўзини туғилган кунида "Инстаграм" ижтимоий тармоғидан рўйхатдан ўтди ва 5 соат ичида 1,8 млн обуначини йиғди. 

       

     Твиттерда фолловери яъни Сиз ёзган фикрни ўқиб борадиган инсонлар кўплиги муҳим жиҳат саналади. Твиттерда қандай қилиб фолловер йиғишни машҳур йўли борлигини кўпчиликка маълум(дир). Бу усулни қўлламайдиганлар хам талайгина. Шахсан ман ушбу усулни қўллаганлар қаторидаман. Бу қанақа усул, бу ёппасига фоллов, кейин тескариси. Ман сал бошқача йўл тутганман. Кўпчиликни фоллов қилганман, маълум муддат ўша фоллов қилган профиль эгаларини твитларини ўқиб, хулоса қилиб, маъқул келгани фолловерларим рўйхатида қолган, маъқул келмаганлари, умуман твит ёзмайдиганлари анфоллов. Бу усулни баъзида хазил  хам қилиб туришади. Лекин вақт ўтган сари фолловерларин сони ошмагандан кўра, шу усул билан кўпайтирганни ёмон томони йўқ манимча. Муҳими сиз ёзган твитингизни имкон қадар кўп одамга ўқиши маъқул деб биламан. 

    Масалан қуйидаги профиль эгаси хам ўша усулни қўллаган, 989 фолловга атиги 75 та инсондан жавоб қайтган) МФО.

     Твиттерда ҳар хил профил эгалари бор. Масалан, сан ёзган твитни кунда бўлмаса хам кунора, ҳафтадами РТ қилиб туришади, ёзган твитинга юқори баҳо беради, лекин сани фоллов қимийди) Мана кечаги мисол).

    Твиттерда бир нарсага тушундим. Фолловерлариз сони 1000 ёки ундан кўп бўлса, кунига ўртача 5-6 та профиль эгалари Сизни фоллов қилишади.  Бу твиттердан янги рўйхатдан ўтган профиллар манимча. Деярли хаммаси твит ёзмаган. Очиғи, бу нарса мани унча қизиқтирмий қўйди. 

   Твиттер қоидаларига ўзгартириш киритиш ҳақида икки оғиз. Хозирги пайтга келиб анча ўзгартириш қилинди. Лекин манимча қуйидаги 2 та ўзгартиришни киритиш керак деб хисоблийман:

  1. Фолловерларини қанчаси онлайндалигини кўрсатадиган қилиш.

  2. Ёзган твитинг кимлар ёки қанча одам кўрганини кўра олиш (худди Фейсбукка     ўхшаб. Лекин бугун шунақа функция қўшилганини твиттерда ўқидим)

   

   Твиттер хам бир виртуал оила. Кўпчиликлашиб юртимиздагими ё дунёдаги ўзгаришларни, муҳим ҳодисларни твиттерда муҳокама қилиш манга ёқадиган жиҳатлардан бири. Одамни фикрлаш доираси ошади. Умуман твиттер хозирги кунда мани ҳаётимда энг муҳим ижтимоий тармоққа айлан(ди)ган. Жамоат транспортида, қаердадир навбат кутаётганда ёки зерикарли даврада ўтирганда шахсан манга твиттер роса ас қотади. Яна бир нарса. Ким қанча одамни фоллов қилган бўлса, ўша хаммани твитларини имкон қадар ўқиб борар, кимдир 50% ўқир, лекин ман деярли 95% фоллов қилган инсонларимни твитларини ўқиб бораман.

Жанозада...

Бу мавзу хақида анчадан бери ёзмоқчийдим аслида. Мана бугун насиб қилган экан. Мусулмонмиз, хаммамиз жаноза намозида қатнашамиз. Кўп кузатаман, жаноза намозига келган жуда кўпчилик шунчаки, танишини, ё хўжайинини, ё дўстини фарқи йўқ, асосан бошига мусибат тушган таниш инсонига кўриниб қўйишга, худди олий даргоҳ муассасаларида кўпчилик талабалар йўқламадан ўтгани келишади-ку, худди шунақа вазиятга ўхшатаман.

Сиз хам сезгандирсиз, кузатгандирсиз (балки бевосита шу жараёнда қатнашгандирсиз) жанозага келганлар кичик-кичик гуруҳларга бўлиниб, 3-4 кишидан давра қуриб, чеккароқда хар-хил  (асосоан дунёвий)мавзуда суҳбат қуришади. Кимларнидир қўлида сигарет, кимдир сўкинган ва хоказо.  

Шахсан ман жаноза намозига борганимда иложи борича дунёвий гаплардан гаплашмасликка харакат қиламан, бир чеккада туриб, кечагина соғ-саломат юрган , бугун эса сўнгги манзилга кетаётган майит хақида ўйлийман. Яқинини йўқотган инсонга ичимда дуо қиламан, ўзимга яқин инсон бўлса ёнида туриб, Яратгандан сабр тилийман. Бу нарса хаммани бошида бор.

Яна бир нарса! Масалан 1 ойча олдин бир жанозада қатнашдим, ўша жанозада яна бир таниш инсонга кўзим тушди, у худдики қаерга келганини билмагандек, бемалол бошқалар билан дунёвий мавзуда суҳбат қурмоқда (албатта ташқаридан шунақа кўрнади, балки вазият бошқачадир). Орадан бирон ҳафта ўтгандан кейин айнан ўша инсонни жанозасига борамиз. Ана бу вазият одамни анча ўйлантириб қўяди, фикрлашга ундийди. Жонимиз омонатлигини чуқурроқ ҳис қиламиз.

Бугун ман жанозага бордим. Синфдош қизимизни 39 ёшга кирган турмуш ўртоғи бахтсиз ҳодиса туфайли оламдан ўтди. Жаноза намози маърузасида домла бир гапни куйиниб айтди ва бу гап аччиқ бўлса хам ҳақиқат эди:

"Биродарлар, бир нарса мени хафа қилди. Жаноза келган инсонларни орасида овоз чиқариб кулганларни кўрдим. Эй, инсонлар, биз хамма нарсадан ибрат олишимиз керак. Мана хозир кеча соғ-саломат юрган ёш йигитни сўнгги манзилга кузатяпмиз. Буни кўриб фикр қилишимиз керак. Майитни яқинларига сабр тилайлик, далда бўлайлик, кулгандан кўра. Бу ишимиз мусулмончиликка хам зиддир!"

Бу дунёда хаммамиз омонатмиз. Хар кимга хулоса ўзидан.

Мусофирчилик

Ҳаёт курашдан иборат. Ҳозирги тезкор замонда бу кураш янаям тезлашган. Инсон зоти туғилибди-ки яхши яшашга интилади, молиявий томондан ўзини эркин ҳис қилишни, оиласини xамма томонлама тўлиқ таъминлашни xоҳлайди ва ҳаказо. Бу оддий, табиий ҳолат. Бу масалада ҳамма эркакларимизни (асосан) ҳолати ҳар хил, масалан, кимнидир ижтимоий келиб чиқиши ночорроқ, кимдир оиласида ягона боқувчи, кимдир мажбурликдан, яна кимдир ҳозирги ҳолатидан қониқиш ҳосил қилмай ўз ризқини бошқа давлатлардан қидиради ва мусофирчиликни бўйнига олиб чет давлатга ишлагани кетади. 

     Ман бу ҳолатни қоралаш ниятидамасман, аксинча бу масалани бошқа ҳолатига эътиборимни қаратмоқчиман. Табиийки, мусофирчиликни ўзига яраша қийинчиликлари бор. Ватандан, оиладан ва бошқа яқинлардан узоқда бўласан. Ман айнан шу масалада ўз фикримни билдирмоқчиман.

   Чет элга узоқ муддатга кетганларни (ҳар қанақа йўналишда) ҳаёлида албатта қуйидаги фикрлар доимо муҳрланиб туриши аниқ: оиламдагилар, қариндош-уруғларим ва бошқа яқинларим соғ-саломат бўлишсин, улар билан албатта яна учрашишни Яратган насиб этсин, хаммалигини ўз паноҳида асрасин, деб ният қилишади. Бу нарсани бошидан ўтказганлар, қисқа муддатга бўлса ҳам мусофирчиликни бошидан ўтказганлар яхши билишади.

     Курсдош бир ўртоғим бор. Ўзи нуфузли Олийгоҳни тамомлаган, ижтимоий-моддий аҳволи ҳам у қадар ёмон эмас эди. Хуллас, у янада яхши яшаш мақсадида Лондонга ишлагани кетди. Орадан бир йилча вақт ўтганда уни онаси бахтсиз ҳодиса туфайли оламдан ўтди. Ана энди тасаввур қилинг унинг ҳолатини. Авваламбор, бу ноҳуш ҳабарни унга етказиш уйдагилари учун нақадар оғир эканлиги бўлса, иккинчи томондан мусофирчиликда юрган одамни бу хабарни эшитиши қанчалик оғир ва даҳшат. Ўртоғимиз оилада ягона ўғил, ота-онасини ягона таянчиси, боқувчиси. Ўзи анча вақт оиладагиларини дийдорини кутиб яшаб, ҳар қанақа қийинчиликларни eнгиб, ҳаёт кечириб юрганида бунақа xабарни эшитиш жуда оғир. Бу ўртоғимиз ҳали уйланмаган эди, тўйига тайёргарлик кўриб юрган онасини оxирги манзилга кузатолмади, ёлғиз ўғил ўз онасини тобутини eлкасида кўтаролмади. Бу бир умрлик армон. Бунга ўxшаган воқеалар кўп, кўпчилигимиз эшитганмиз. Лекин бу вокеа мани хаёлимга  шунақа ўрнашган-ки, ҳар доим эслаб хам шукр, хам фикр қилиб тураман.

     2012 йил дўстимиз юртига қайтиб келди, орадан бироз вақт ўтиб уйланди. Тўйида ўзини ва оиладагиларини кузатдим. Ҳаммалиги xурсанд кўринса-да, барибир кўзларида қанақадир маъюслик бор эди. Бу маъюслик, она ўрнида келин-куёвни табриклаш мақсадида чиққан куёв болани xоласи гапирганда (шахсан манга) янаям аниқ билинди. 

    Ўзим ҳам айни пайт 3 ҳафталик мусофирчиликдаман. Ҳар куни оиламдагилар билан гаплашсам ҳам, барибир кўнгилда қанақадир ҳавотир бўлади. Айрим пайтлар ўзидан ўзи кўнгил ғашланиб туради. 

       Хозир хам кимнидир отаси, кимнидир турмуш ўртоғи, акаси ёки фарзанди турли сабабларга кўра мусофирчиликда юришибди. Хамма мусофирчиликда юрган инсонларни соғ-саломат Ватанига, оила даврасига  қайтишларини тилаб қоламан.